Rozgrzany internet. O przyczynach emocjonalnego wzmożenia we współczesnej komunikacji internetowej
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.4/4Słowa kluczowe:
wzmożenie emocjonalne, komunikacja internetowa, media społecznościowe, późny kapitalizm, społeczeństwo ryzykaAbstrakt
Wzmożenie emocjonalne w komunikacji internetowej oznacza radykalizację formy i treści komunikatów oraz impulsywność działań podejmowanych w procesie komunikacji internetowej. Jego przejawami są m.in. obelżywe komunikaty, mowa nienawiści, agresja i obrażanie innych ludzi, nieprzemyślane publikowanie wypowiedzi, a także kampanie mające na celu skrzywdzenie innych osób. U podłoża tych zachowań tkwią emocje, przede wszystkim negatywne. Problem wzmożenia emocjonalnego zaczęto dostrzegać, gdy internet się popularyzował. Przyczyn doszukiwano się w uwarunkowaniach zapośredniczonej komunikacji, opierając się na dostępnej wiedzy psychologicznej. W XXI w. zaczęto zwracać uwagę również na rolę komercyjnych pośredników w komunikacji internetowej, dla których wzmożenie emocjonalne jest korzystne, gdyż przyciąga uwagę użytkowników, napędza dyskusję i zwiększa zyski. Ponadto internet funkcjonuje w rzeczywistości społecznej, która wzmacnia emocje takie jak lęk i złość. Ich konsekwencją jest z kolei wzmożenie emocjonalne w komunikacji internetowej. Wymienione w artykule przyczyny całego zjawiska: niepewna rzeczywistość społeczna, psychologiczne uwarunkowania tej komunikacji oraz polityka największych cyfrowych korporacji, mogą wyjaśniać zaistniały obecnie stan rzeczy tylko wówczas, gdy występują łącznie.
Bibliografia
Aboujaoude Elias. 2012. Wirtualna osobowość naszych czasów. Mroczna strona e-osobowości. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Applebaum Anne. 2024. Koncern autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem. Warszawa: Wydawnictwo Agora.
Bail Chris. 2022. Breaking the social media prism: How to make our platforms less polarizing. Princeton: Princeton University Press.
Bartley Kevin. 2025. Big data statistics: How much data is there in the world? https://rivery.io/blog/big-data-statistics-how-much-data-is-there-in-the-world [access: 09.07.2025].
Bauman Zygmunt. 2006. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bell Daniel. 1998. Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brady William J., Julian A. Wills, John T. Jost, Joshua A. Tucker, Jay J. Van Bavel. 2017. “Emotion shapes the diffusion of moralized content in social networks”. Proceedings of the National Academy of Sciences 114(28): 7313–7318. https://doi.org/10.1073/pnas.1618923114.
Brady William. J., Molly J. Crockett, Jay J. Van Bavel. 2020. “The MAD model of moral contagion: The role of motivation, attention, and design in the spread of moralized content online”. Perspectives on Psychological Science 15(4): 978–1010. https://doi.org/10.1177/1745691620917336.
Bruns Axel. 2021. Echo chambers? Filter bubbles? The misleading metaphors that obscure the real problem. In: Hate speech and polarization in participatory society. M. Pérez Escolar, J. Manuel Noguera Vivo (eds.). 33–45. London and New York: Routlege Taylor & Francis Group.
Carr Nicholas. 2012. Płytki umysł. Jak internet wpływa na nasz mózg. Gliwice: Helion.
Collins Randall. 2004. Interaction ritual chains. Princeton: Princeton University Press.
Crockett Molly J. 2017. “Moral outrage in the digital age”. Nature human behaviour 1(11): 769–771.
Czubkowska Sylwia. 2025. Bóg techy. Jak wielkie firmy technologiczne przejmują władzę nad Polską i światem. Kraków: Wydawnictwo Znak.
d’Ancona Matthew. 2017. Post-truth: The new war on truth and how to fight back. Random House.
Dijksterhuis Ap, Henk Aarts. 2003. “On wildebeests and humans: The preferential detection of negative stimuli”. Psychological science 14(1): 14–18. https://doi.org/10.1111/1467-9280.t01-1-01412.
Drelich-Skulska Bogusława, Sebastian Bobowski, Jakub Marcinkowski. 2024. Perspektywy rozwoju globalnych łańcuchów wartości. W: Globalne łańcuchy wartości – Funkcjonowanie, dylematy, wyzwania. B. Drelich-Skulska, S. Bobowski, P. Pasierbiak (red.). 180–200. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego. https://dx.doi.org/10.15611/2024.38.3.09.
Fan Rui, Jichang Zhao, Yan Chen, Ke Xu. 2014. “Anger is more influential than joy: Sentiment correlation in Weibo”. PLoS One 9(10): e110184. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0110184.
Fisher Max. 2023. W trybach chaosu. Jak media społecznościowe przeprogramowały nasze umysły i nasz świat. Kraków: Szczeliny.
Fuchs Christian. 2021. Social media: A critical introduction. Sage Publication.
Giddens Anthony. 2002. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Haidt Jonathan. 2007. “The new synthesis in moral psychology”. Science 316(5827): 998–1002. https://doi.org/10.1126/science.1137651.
Iandoli Luca, Simonetta Primario, Giuseppe Zollo. 2021. “The impact of group polarization on the quality of online debate in social media: A systematic literature review”. Technological Forecasting and Social Change 170: 120924. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2021.120924.
Illouz Eva, Dan M. Kotliar. 2022. Capitalist subjectivity, Tinder, and the emotionalization of the web. In: The Routledge handbook of digital consumption. R. Llamas, R. Belk (eds.). 229–240. London: Routledge.
Illouz Eva. 2023. The emotional life of populism: How fear, disgust, resentment, and love undermine democracy. John Wiley & Sons.
Jameson Fredric. 2011. Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Joinson Adam N. 2007. Disinhibition and the Internet. In: Psychology and the Internet. J. Gackenbach (ed.). 75–92. San Diego: Academic Press.
Juza Marta. 2019. Między wolnością a nadzorem. Internet w zmieniającym się społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Heirman Wannes, Michel Walrave. 2008. “Assessing concerns and issues about the mediation of technology in cyberbullying”. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace 2(2): 1–12.
Jurgenson Nathan. 2011. “Digital dualism versus augmented reality”. The Society Pages: Feb¬ruary 24.
Kotkin Joel. 2020. The coming of neo-feudalism: A warning to the global middle class. Encounter Books.
Kramer Adam D., Jamie E. Guillory, Jeffrey T. Hancock. 2014. “Experimental evidence of massive-scale emotional contagion through social networks”. Proceedings of the National Academy of Sciences 111(24): 8788–8790. https://doi.org/10.1073/pnas.1320040111.
Levine Robert. 2012. Free ride. How digital parasites are destroying the culture business and how the culture business can fight back. New York: Anchor Books.
Levinson Paul. 2010. Nowe nowe media. Warszawa: WAM.
Marody Mirosława. 2015. Jednostka po-nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Massumi Brian. 2013. „Autonomia afektu”. Teksty Drugie 144(6): 112–135.
Mazur Joanna, Marcin Serafin. 2023. “Stalling the state: How digital platforms contribute to and profit from delays in the enforcement and adoption of regulations”. Comparative Political Studies 56(1): 101–130. https://doi.org/10.1177/00104140221089651.
Mazzucato Mariana. 2023. Misja gospodarka. Jak zmienić kapitalizm na skalę kosmiczną. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox.
McPherson Miller, Lynn Smith-Lovin, James M. Cook. 2001. “Birds of a feather: Homophily in social networks”. Annual Review of Sociology 27(1): 415–444.
Mejias Ulises A., Nick Couldry. 2024. Data grab. The new colonialism of big tech and how to fight back. London: Penguin Random House.
Öhman Ame, Anders Flykt, Francisco Esteves. 2001. “Emotion drives attention: Detecting the snake in the grass”. Journal of Experimental Psychology: General 130(3): 466–478.
O’Reilly Tim. 2007. “What is Web 2.0: Design patterns and business models for the next generation of software”. Communications & Strategies 65: 17–37.
Orliński Wojciech. 2012. Wojna w amerykańskim necie. Czy ujawnienie anonimowego trolla to złamanie zasad? http://wyborcza.pl/1,76842,12707407,Wojna_w_amerykanskim_necie__Czy_ujawnienie_ anonimowego.html [dostęp: 23.11.2024].
Orliński Wojciech. 2013a. Internet. Czas się bać. Warszawa: Agora SA.
Orliński Wojciech. 2013b. Internet poza prawem. https://wyborcza.pl/7,76842,13567921,internet-poza-prawem.html [dostęp: 21.10.2024].
Pariser Eli. 2012. The filter bubble: How the new personalized web is changing how we read and what we think. New York: Penguin Books.
Pennycook Gordon, Ziv Epstein, Mohsen Mosleh, Antonio A. Arechar, Dean Eckles, David G. Rand. 2021. “Shifting attention to accuracy can reduce misinformation online”. Nature 592(7855): 590–595. https://doi.org/10.1038/s41586-021-03344-2.
Poder Poul, Marcus Persson. 2023. “Populism’s four driving emotions, and how to cultivate emotions supporting democracy: An interview with Eva Illouz”. Sociologisk Forskning 60(2): 161–176.
Pröllochs Nicholas, Dominic Bär, Stefan Feuerriegel. 2021. “Emotions in online rumor diffusion”. EPJ Data Science 10(1): 51. https://doi.org/10.1140/epjds/s13688-021-00307-5.
Sherif Muzafer. 1988. The robbers cave experiment: Intergroup conflict and cooperation. Wesleyan University Press.
Statista. 2025a. Most popular social networks worldwide as of February 2025, by number of monthly active users. https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of¬-users [access: 09.07.2025].
Statista. 2025b. Number of internet and social media users worldwide as of February 2025. https://www.statista.com/statistics/617136/digital-population-worldwide [access: 28.02.2025].
Suler John. 2004. “The online disinhibition effect”. Cyberpsychology & Behavior 7(3): 321–326. https://doi.org/10.1089/1094931041291295.
Sunstein Cass R. 2001a. Echo chambers: Bush v. gore, impeachment, and beyond. Princeton: Princeton University Press.
Sunstein Cass R. 2001b. Republic.com. Princeton: Princeton University Press.
Szacki Jerzy. 2002. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sztompka Piotr. 2007. Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka Piotr. 2021. Socjologia. Wykłady o społeczeństwie. Kraków: Znak Horyzont.
Tajfel Henri. 1970. “Experiments in intergroup discrimination”. Scientific American 223(5): 96–103.
Tajfel Henri. 1982. “Social psychology of intergroup relations”. American Review of Psychology 33: 1–31.
Taplin Jonathan. 2017. Move fast and break things. How Facebook, Google and Amazon cornered culture and undermined democracy. New York: Little, Brown and Company.
Turner Jonathan H., Jan E. Stets. 2009. Socjologia emocji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Varoufakis Yanis. 2023. Technofeudalism: What killed capitalism. London: Random House.
Wallace Patricia. 2003. Psychologia internetu. Poznań: Rebis.
Wellman Barry, Caroline Haythornthwaite. 2002. Moving the Internet out of cyberspace. In: The Internet in everyday life. B. Wellman, C. Haythornthwaite (eds.). 3–45. Oxford: Blackwell.
Zhuravskaya Ekaterina, Maria Petrova, Ruben Enikolopov. 2020. “Political effects of the internet and social media”. Annual Review of Economics 12(1): 415–438. https://doi.org/10.1146/annurev-economics-081919-050239.
Zuboff Shoshana. 2020. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

