W kierunku fenomenologii wykonania muzycznego
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2025/27/18Słowa kluczowe:
doświadczenie estetyczne, wykonanie muzyczne, fenomenologia, filozofia muzykiAbstrakt
Debaty estetyczne na temat muzyki od kilku dekad toczą się głównie na gruncie filozofii analitycznej, a począwszy od momentu wzmożonego zainteresowania kwestią autentyczności coraz częściej zwracają się one w kierunku problematyki wykonania muzycznego. Nie bez powodu zresztą, ponieważ to wykonania indywidualizują sposób jawienia się określonych dzieł muzycznych, stanowiąc tym samym prymarne źródło doświadczeń estetycznych. Analiza szeroko rozumianego doświadczenia była natomiast – i nadal jest – ważnym obszarem badań fenomenologii, stąd też potrzeba poszerzenia refleksji analitycznej o tradycję fenomenologiczną wydaje się naturalna. W tym artykule podejmuję zagadnienia metodologiczne, które torują drogę badaniom nad wykonaniem muzycznym w obrębie estetyki fenomenologicznej i jednocześnie stanowią uzupełnienie analitycznej filozofii muzyki. Na przykładzie analizy fragmentu Sonaty fortepianowej h-moll nr 3 op. 58 Fryderyka Chopina w wykonaniach Maurizia Polliniego oraz Rafała Blechacza pokazuję również praktyczne zastosowanie i efektywność proponowanej metodologii badawczej.
Bibliografia
Benson Bruce Ellis (2003) *The Improvisation of Musical Dialogue: A Phenomenology of Music*, Cambridge: Cambridge University Press.
Berleant Arnold (2016) *A Phenomenology of Musical Performance*, [in:] idem, *Re-Thinking Aesthetics*, New York: Routledge, pp. 169-176.
Cook Nicholas (2013) *Beyond the Score: Music as Performance*, Oxford: Oxford University Press.
Davies David (2011) *Philosophy of the Performing Arts*, Malden, MA: Wiley-Blackwell.
Davies Stephen (2001) *Musical Works and Performances: A Philosophical Exploration*, Oxford: Oxford University Press.
Dodd Julian (2020) *Being True to Works of Music*, Oxford: Oxford University Press.
Dufrenne Mikel (1954) *Intentionnalité et Esthétique*, “Revue Philosophique de la France et de l’Étranger”, no. 144, pp. 75-84.
Dufrenne Mikel (1973) *The Phenomenology of Aesthetic Experience*, transl. E. S. Casey, A. A. Anderson, W. Domingo, L. Jacobson, Evanston: Northwestern University Press.
Figal Günter (2015) *Aesthetics as Phenomenology: The Appearance of Things*, transl. J. Veith, Bloomington: Indiana University Press.
Heidegger Martin (2001) *Being and Time*, transl. J. Macquarrie, E. Robinson, Oxford: Blackwell.
Heidegger Martin (2002) *The Origin of the Work of Art*, [in:] idem, *Off the Beaten Track*, transl. and eds. J. Young, K. Haynes, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 1-56.
Husserl Edmund (1969) *Formal and Transcendental Logic*, transl. D. Cairns, The Hague: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund (1973) *Experience and Judgment. Investigations in a Genealogy of Logic*, ed. L. Landgrebe, transl. J. S. Churchill, K. Ameriks, Evanston: Northwestern University Press.
Husserl Edmund (1973) *Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte nach dem Nachlass. Erster Teil: 1905-1920* (Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke, Band 13), ed. I. Kern, The Hague: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund (1983) *Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and to a Phenomenological Philosophy: First Book: General Introduction to a Pure Phenomenology* (Husserliana: Edmund Husserl, collected works, 2), transl. Fred Kersten, The Hague: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund (1991) On the Phenomenology of the Consciousness of Internal Time (1893–1917) (Husserliana: Edmund Husserl, collected works, 4), transl. J. B. Brough, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund (1997) Thing and Space: Lectures of 1907 (Husserliana: Edmund Husserl, collected works, 7), transl. R. Rojcewicz, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund (2001) Logical Investigations, volume 1, ed. D. Moran, transl. J. N. Findlay, London: Routledge.
Ingarden Roman (1973) The Literary Work of Art. An Investigation on the Borderlines of Ontology, Logic, and Theory of Literature, transl. G. G. Grabowicz, Evanston: Northwestern University Press.
Ingarden Roman (1986) The Work of Music and the Problem of Its Identity, transl. A. Czerniawski, London: Macmillan Press.
Jankélévitch Vladimir (2003) Music and the Ineffable, transl. C. Abbate, Princeton, NJ: Princeton University Press.
Kania Andrew (2020) Philosophy of Western Music: A Contemporary Introduction, London: Routledge.
Kivy Peter (1990) Music Alone: Philosophical Reflections on the Purely Musical Experience, Ithaca, NY: Cornell University Press.
Kivy Peter (1995) Authenticities: Philosophical Reflections on Musical Performance, Ithaca, NY: Cornell University Press.
Kivy Peter (2002) Introduction to a Philosophy of Music, Oxford: Clarendon Press.
Krawiec Andrzej (2024) Merging Philosophical Traditions for a New Way to Research Music: On the Ekphrastic Description of Musical Experience, “The British Journal of Aesthetics”, vol. 64, no. 1, pp. 107–125. https://doi.org/10.1093/aesthj/ayad018.
Levinson Jerrold (1997) Music in the Moment, Ithaca, NY: Cornell University Press.
Levinson Jerrold (2011) Music, Art, and Metaphysics: Essays in Philosophical Aesthetics, Oxford: Oxford University Press.
Marion Jean-Luc (2002) Being Given. Toward a Phenomenology of Givenness, transl. J. L. Kosky, Stanford: Stanford University Press.
Marion Jean-Luc (2008) The Saturated Phenomenon, transl. T. A. Carlson, [in:] idem, The Visible and the Revealed, transl. Ch. M. Gschwandtner et al., New York: Fordham University Press, pp. 18–48.
Rink John (2024) Music in Profile: Twelve Performance Studies, Oxford: Oxford University Press.
Young James O. (2014) Critique of Pure Music, Oxford: Oxford University Press.
Young James O. (2024) The Myth of the Aesthetic, “Erkenntnis”, forthcoming. https://doi.org/10.1007/s10670-024-00871-y.
Scruton Roger (1997) The Aesthetics of Music, Oxford: Oxford University Press.
