De-koincydencja w poezji. Analiza wiersza "El Puro No" Oliveria Gironda

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/AI/2025/27/11

Słowa kluczowe:

Oliverio Girondo, awangarda literacka, awangarda argentyńska, Gaston Bachelard, wyobraźnia poetycka, żywioł ziemi, fenomenologia, El puro no.

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę nowatorskiego odczytania poezji Oliveria Gironda – jednego z najwybitniejszych przedstawicieli argentyńskiej awangardy literackiej – poprzez pryzmat wyobraźni poetyckiej Gastona Bachelarda. Punktem wyjścia jest koncepcja de-koincydencji, rozumiana za François Jullienem jako odejście od zgodności i adekwatności w kierunku nowości i odkrywania nieznanego, która 
The Pure No (El puro no) z tomu In the Moremarrow (En la masmédula), będącego apogeum formalnych i semantycznych eksperymentów Gironda. Artykuł wskazuje na głębokie związki między twórczością poety a bachelardowską koncepcją czterech żywiołów, ze szczególnym uwzględnieniem ziemi. Ziemia – tradycyjnie kojarzona z żyznością i trwałością – zostaje w wierszu całkowicie odarta z tych właściwości i ukazana jako jałowa, martwa, niezdolna do podtrzymania życia. Girondo tworzy negatywną wyobraźnię materialną, przestrzeń skrajnej negacji: pozbawioną formy, substancji, nawet możliwości rozpadu. „Nie” staje się dominującą kategorią poetycką, przekształcając materialność ziemi w „nie-materię”, a czas – w „nie-czas”, zastygły i niezmienny. W tym ujęciu ziemia jawi się jako fundament poetyki radykalnej negacji.

Biogram autora

Anna Wendorff - University of Lodz

PhD in Latin American literary studies, Assistant Professor at the Department of Spanish and Latin American Literatures, Faculty of Spanish Philology, University of Lodz. Her research interests focus on avant-garde literature and art accessibility. She is the author of four monographs: Vanguardias poéticas en el arte digital en Latinoamérica (Poetic Avant-Gardes in the Digital Art of Latin America), Gobierno Bolivariano de Aragua Publishing House, Aragua (Venezuela), 2010; Estructuras narratológicas en la literatura digital de Jaime Alejandro Rodríguez (Narratological Structures in Digital Literature by Jaime Alejandro Rodríguez), Aracne editrice, Rome, 2015; Acercamientos a las poéticas de Oliverio Girondo: Estudio específico sobre un poeta de la vanguardia argentina (Approaches to the Poetics of Oliverio Girondo: A Specific Study on a Poet of the Argentinian Avant-Garde), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2023; and Accessible Art for the Blind and Visually Impaired in London Museums, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2023.

Bibliografia

Bachelard Gaston (1964) The Psychoanalysis of Fire, transl. A. C. M. Ross, Boston: Beacon Press.

Bachelard Gaston (1968) The Philosophy of No: A Philosophy of the New Scientific Mind, transl. G. C. Waterston, New York: Orion Press.

Bachelard Gaston (1975) Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, Warszawa: PIW.

Bachelard Gaston (1983) Water and Dreams: An Essay on the Imagination of Matter, transl.

E. R. Farrell, Dallas, TX: Pegasus Foundation.

Bachelard Gaston (1988) Air and Dreams: An Essay on the Imagination of Movement, transl.

E. R. Farrell, Dallas, TX: Dallas Institute of Humanities and Culture.

Bachelard Gaston (1998) On Poetic Imagination and Reverie, transl. C. Gaudin, Dallas, TX: Spring Publications.

Bachelard Gaston (2002) Earth and Reveries of Will: An Essay on the Imagination of Matter, transl. K. Haltman, Dallas, TX: Dallas Institute Publications.

Bachelard Gaston (2011) Earth and Reveries of Repose: An Essay on Images of Interiority, transl. M. McAllester Jones, Dallas, TX: Dallas Institute Publications.

Challener Scott (2019) A Breathable Language: Oliverio Girondo and the Poetry of the Americas, “Los Angeles Review of Books”, 11 April, https://lareviewofbooks.org/article/a-breathable-language-oliverio-girondo-and-the-poetry-of-the-americas/ [accessed: 25.04.2025].

Girondo Oliverio (1999) El puro no, [in:] R. Antelo, ed., Obra completa, Madrid, Barcelona, Lisboa, París, México, Buenos Aires, São Paulo, Lima, Guatemala, San José, Santiago de Chile: ALLCA XX, p. 231.

Girondo Oliverio (2002) The Pure No, transl. G. Alter-Gilbert, https://www.poesi.as/og5611uk.htm [accessed: 10.05.2025].

Gurgul Paulina (2022) Filozoficzne ujęcia wyobraźni poetyckiej. Wprowadzenie do myśli Gastona Bachelarda, Gdańsk: słowo / obraz terytoria.

Jullien François (2024) Ponownie otworzyć możliwości. De-koincydencja i kolejne życie, transl. E. Marynowicz-Hetka, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

The Holy Bible: King James Version (2010), Oxford: Oxford University Press.

Wendorff Anna (2023) Acercamientos a las poéticas de Oliverio Girondo: Estudio específico sobre un poeta de la vanguardia argentina, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Opublikowane

2025-12-17

Numer

Dział

Część III. Studia przypadków - ARTYKUŁY